1. OKULA UYUM ZORLUĞU

 OKULA UYUM ZORLUĞU

"Çocuğum 5 yaşında bu yıl ilkokula başladı. Okula çok büyük bir arzu ile hazırlanmasına rağmen ilk günün sabahından beri okula gitmek istemediğini söyledi. Tüm çabalarıma karşın sınıf içine sokamadım. Benimle birlikte kalmak istiyor yanımdan hiç ayrılmıyor. Şu an okula gitmiyor. Eskiden de bana bağlı bir çocuktu ancak okula başladıktan sonra bu bağlılık daha da arttı.”

Okula gitmeme isteği, kuvvetli bir endişe nedeniyle çocuğun okula gitmeyi reddetmesi ya da bu konuda isteksiz görünmesidir. Okula gitmek istemeyen çocuklar, okula olan isteksizliklerini tipik bir biçimde bedensel yakınmalarıyla başarı kaygılarını dile getiren, böylelikle evde kalabilmek için anne babalarını ikna etmeye çalışan çocuklardır.

Okula başlama, tüm başlangıçlarda olduğu gibi, hem coşku, hem de biraz kaygı verici bir olaydır. Okul dönemi, çocuk ve ailesi için yepyeni ve önemli bir evredir. Okula başlama; belirli bir olgunluğa ulaşma, sorumluluk alma, bunların getirdiği sevinç yanında, ana babadan ayrı, kendi başına yeni ve bilinmez bir serüvene başlamanın korkularını birlikte içerir. Zekası yeterli olsa bile, çocuk ruhsal yönden okula hazır değildir; evin koruyucu sığınağından çıkmak Okul çağına gelmiş olmasına karşın, öğrenme ve kavraması yeterli düzeye  ulaşmamış olabilir.

Okula uyum zorluğu ile okul kaçağı olmayı birbirine karıştırmamak gerekir. Okula uyum zorluğu olan çocuk, değişik zamanlarda okula anne ve babasının bilgisiyle gitmez ve evde kalır. Çocuğun okula gitmemesinin temelinde başarısızlık korkusu ve sınıf içinde aktif olamama endişesi bulunur. Okuldan kaçan çocuklarsa okulu sevmezler, aynı zamanda tembeldirler ve akademik amaçları yoktur.

Okula uyum zorluğunun özellikleri

·         Okula gitmek istemeyen çocukların mide bulantısı, karın ya da baş ağrısı şeklindeki bedensel şikayetleri genellikle sabahları uyanır uyanmaz görülmekte ve okula gitmemelerine karar verilir verilmez de kendiliğinden kaybolmaktadır.

·         Okula uyum zorluğunun, erkek ve kız çocuklarda görülme sıklığı eşittir. Çocuğun okula başlama yaşı olan 5–7 yaşlar ve yine ilköğrenimin bittiği, daha büyük sınıflara başlama dönemi olan 12–14 yaşlar arasında en yüksek oranda ortaya çıktığı saptanmıştır.

·         Okula uyum zorluğu geliştiren çocuklar genellikle başarı kaygısı olan, uslu, uyumlu, aşırı onay bekleyen çocuklardır.

·         Bu çocuklar genelde aile bireyleri dışındaki yabancı kişilerle sosyal ilişki kurmakta güçlük çekerler ve utangaçtırlar.

·         Okula giden çocukların yaklaşık %2 ‘sinde görülür.

Okula uyum zorluğunun nedenleri

Ailevi Nedenler:

·         Asıl korkulan şey okul değil evden, anneden ayrılmaktır. Okula uyum zorluğu yaşayan çocukların, yaşamlarının daha önceki yıllarında anneleri tarafından aşırı özen içinde oldukları, tüm gereksinimlerini karşıladıkları ve onları sürekli olarak kırıklığa uğramaktan korudukları dikkati çeker. Annelerinin bu koruyucu ve baskılı ortamından bir an olsun uzak kalmamış bu çocukların yabancı bir çevrede ve tanımadıkları insanlarla birlikte günlerini geçirmeleri, onları son derece huzursuz kılar.

·         Boşanma,  anne veya babanın başka biriyle evlenmesi veya maddi sorunlardan kaynaklanan stresli bir ev yaşamı,

·         Çocuğun yeni bir kardeşin doğması, taşınma, hastalık, yakın birinin ölümü gibi bir stres faktörünün olması.

Okula Bağlı Nedenler:

• Duyarsız, sürekli emir veren bir öğretmen ya da başka bir okul personeli,

·         Uygun olmayan bir sınıf içi yerleştirme, özellikle de çocuğunuzun fazla tehditkar bulduğu bir yere oturtulması,

·         Teneffüs, sesli okuma, sınıf önünde ders anlatma, beden eğitimi gibi etkinliklerden korkup, gerçekleştirmede güçlük çekmesine rağmen bunları yapması için zorlanması,

·         Okulda ya da okul yolunda fiziksel olarak tehdit edici bir yerin ya da birilerinin olması.

Okula uyum zorluğu yaşayan çocuklarda ortaya çıkan sonuçlar:

·         Bu çocuklar, anne babaları tarafından aşırı korunma sonucu bağımlı, anne babaya adeta yapışık bireyler olarak gelişirler.

·         Tüm gereksinimlerinin karşılanması, çocuğun çok isteyen ve hileye başvuran birey olmasına yol açar. Bu tür çocuklar, istedikleri her şeye istedikleri an kavuşurlar.

·         Anne ve babaların, disiplin konusundaki yetersizlik ve başarısızlıkları nedeniyle gerektiğinde çocuğun isteklerini engelleyememeleri, çocukta egemenlik duygusunun gelişmesine neden olur. Bu durumda çocuk, sadece kendisine ilişkin konulara değil, tüm aile içi işlere karışır.

Okula uyum zorluğunu yenmesi için çocuğunuza nasıl yardımcı olabilirsiniz?

·         Çocuğunuzun okula dönmesi konusunda ısrar edin:

Okula uyum zorluğunda yapılacak en iyi şey, çocuğunuzu mümkün olduğunca çabuk okula geri götürmenizdir. Okula devam çocuğunuzun okula uyum zorluğunda yaşadığı fizyolojik belirtilerin azalmasına yardımcı olur ve sonunda çocuğunuz okula gitmekten yeniden zevk almaya başlar. Bu nedenle çocuğunuzu okula gitmeye devam ettiği sürece kendini daha iyi hissedeceği konusunda ikna edin.

·         Okula Gitme Zamanlarında Eskisinden Daha Kararlı Olun:

Önceleri okul sabahları güç olabilir. Çocuğunuza kendisini nasıl hissettiğini sormayın bu durum çocuğunuza şikayet etmek için fırsat ve cesaret verecektir. Çocuğunuzu gözleyin, eğer ev içinde dolaşabiliyor ve çok rahatsız görünmüyorsa okula da gidebilecektir. Eğer çocuğunuzun fiziksel yakınmaları varsa ve genel yakınmalarına benziyorsa, çok fazla tartışmadan onu hemen okula hazırlayın ve gönderin. Eğer çocuğunuzun sağlığı konusunda endişeli iseniz doktor kontrolü yararlı olacaktır. Aksi halde okula gönderin ve öğretmeni durumdan haberdar edin, çocuğunuz ciddi bir şekilde hastalanırsa sizi arayıp haber vermelerini isteyin. Çocuğunuz okula geç kaldığında, servisi kaçırdığında, mutlaka onu okula göndermek için başka çözümler geliştirin ve en kısa zamanda okula gönderin. Bazen çocuğunuz kendiliğinden eve dönebilir, bu durumda da yapmanız gereken onu okula geri göndermektir.

·         Okul Çalışanlarının Yardımını isteyin:

Çocuğunuzun öğretmenini konu hakkında bilgilendirmeniz, öğretmenin çocuğunuzu anlaması konusunda yardımcı olur. Öğretmenin bilgilendirilmesi, öğretmenin çocuğunuzun bazı davranışlarını daha toleranslı olmasını sağlayabilecektir.
Eğer okulda bir hemşire varsa, hemşirenin de aydınlatılması yerinde olacaktır. Okul hemşiresine, çocuğunuz fiziksel yakınmalarla gelirse onu eve göndermek yerine, 10–15 dakika dinlenmesine izin verdikten sonra çocuğunuzu sınıfına geri göndermesini söyleyebilirsiniz.

·         Çocuğunuzun Akranları İle Zaman Geçirmesine Yardımcı olun:

Okula uyum zorluğu olan çocuklar, okul dışında daha çok aileleri ile zaman geçirmek, evde oynamak, odalarında yalnız olmak ya da televizyon seyretmek isterler. Birçoğu geceleri arkadaşlarının evinde kalamaz, hemen eve dönmek isterler. Böyle durumlarda çocuğunuzu akranları ile vakit geçirmesi için teşvik edin. Çocuğunuzu çeşitli aktivitelere göndermek, arkadaşlarını evinizde geceleri kalmaları için davet etmek, çocuğunuza yardımcı olacaktır.

Kaynaklar:

Ø      Yavuzer, H. “Çocuk Psikolojisi”, Remzi Kitabevi, 21. Baskı, Ekim 2001,İstabul.

Ø      Şenol, S. “Çocuk ve Okul”, Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk ve Ergen Psikiyatrisi Bölümü, Ankara.

Ø      Preuschoff, G. , Türkçesi: Schulze, Ö. , “Çocukların İçindeki Korkular”, Beyaz Yayınları, Ağustos 1998, İstanbul.