11. ÖFKE VE SALDIRGANLIK

 SALDIRGANLIK

Saldırganlık cinsel dürtüler gibi insanda doğuştan var olan bir dürtüdür. Çocuk, kontrol edebilir ya da olumlu yollara kanalize edebilir. Çocuk istekleri engellendiğinde öfke nöbetleri gösterir. Yaş ilerledikçe isteklerini ertelemeyi ve beklemeyi öğrenir.

  Özellikleri:

Ø      Saldırgan çocuklar yaşıtları ve büyüklerle çok sık kavga ederler.

Ø      Çevreleriyle uyumlu ilişkiler kuramazlar.

Ø      Geçimsidirler.

Ø      Öfkelidirler ve parlamaya hazırdırlar.

Ø      Kuralları çiğner ve sık sık cezalandırılırlar.

Ø      Kendilerini haklı çıkarma eğilimindedirler.

Ø      Sorunları kavga ederek çözmeye çalışırlar.

Ø      Çocukların yaramazlık yapması, arkadaşlarıyla sürtüşmeleri, ara sıra kavga etmeleri onların saldırgan çocuk oldukları anlamına gelmez.

Çocuğu saldırgan olarak tanımlamak için bu davranışı sık sık tekrarlıyor olması gerekir.

Ø      Erkek çocuklar kız çocuklarına göre daha saldırgandır. Özellikle erkek çocuklar sorunları dövüşerek çözme, kız çocukları ise sözle sataşarak halletmeyi tercih ederler.

Nedenler:

Ø      Çocuğa aile içinde sözel ve fiziksel şiddet uygulanması

Ø      Çocuğun sürekli baskı ve kısıtlamaya karşı karşıya kalması

Ø      Temel güven gereksinim azlığı

Ø      İlgi ve sevgi eksikliği

Ø      Evde ya da çevresinde saldırgan

        davranışlarda bulunan bir modelin varlığı

Ø      Anne babanın uyguladığı katı disiplin çocukta saldırganlık ve başkaldırma gibi davranışlara yol açar.

Ø      Televizyondaki şiddet içeren yayınlar çocukların saldırganlığı görerek öğrenmelerine sebep olabilir.

Anne-Babaya Öneriler:

Ø      Ev ortamında kesinlikle sözel ve fiziksel şiddetten kaçınılmalı, çocukların yanında diğer insanlara, aile bireylerine saldırgan davranışlar sergilenmemeli, çocuklara saldırgan birey örneği olunmamalıdır.

Ø      Çocuğa saldırgan davranışları sonucunda neler olabileceği, ne gibi zararlarla karşılaşabileceği

anlatılmalıdır. Davranışları üzerinde düşünerek zararları kendisinin keşfetmesi de sağlanabilir.

Ø      Çocuğun saldırgan davranışları dayakla cezalandırılmamalıdır. Bu, çocuğa saldırganlık örneği sergilemekten başka işe yaramaz.

Ø      Çocuk eğitiminde baskıcı ve otoriter bir yaklaşımdan kaçınılmalı, çocuğa duygu ve düşüncelerini ifade etme olanağı sunulmalıdır.

Ø      Çocuk saldırgan davranışlar sergileyerek bir şey elde etmeye çalıştığında isteği yerine getirilmemelidir. Aksi halde isteklerini bu şekilde ifade etmeye başlayacaktır.

Ø      Evde ve okul ortamında yerine getirebileceği görev ve sorumluluklar verilmesi saldırganlığı azaltır. Yaptığı zarar verici davranışlardan dolayı özür dilemesi sağlanmalıdır.

ÖFKE

     Saldırganlık, öfkeyle ilişkili olmasına rağmen ikisi aynı değildir. Saldırganlık bir davranış, öfke bir duygudur.  Öfke, hakkımız olanı alamadığımızda ya da önem verdiğimiz bir insan beklentilerimiz doğrultusunda davranmadığında yaşanan, salt o olaya ilişkin yaşanması sınırında kaldığında insan doğasının gereği olarak nitelenen bir duygudur.

Belirtiler

Ø      Her gün sınıf arkadaşlarıyla tartışıyor ve başkalarına vuruyorsa,

Ø      Aynı yaştaki diğer çocuklara göre daha yoğun öfke gösteriyor ve sık sık ağlıyorsa,

Ø      Yanlış yaptığında ya da zorlandığında çoğu zaman öfkeleniyorsa,

Ø      Engellenmeye karşı toleransı düşükse,

Ø      Olayları olduğu gibi kabullenmekte güçlük çekiyorsa,

Ø      Çocuk kendini öfkelendiren kişi yada duruma karşı bir şey yapamayıp kendi kendine vurarak, kendimden nefret ediyorum şeklinde ifadeler kullanarak öfkesini kendine yöneltiyorsa, öfke bir sorun haline gelmiş olabilir.

Nedenler

Ø      Genetik ya da fizyolojik bir nedeni olabilmektedir. Bazı çocuklar doğuştan daha sinirli, alıngan ve kolayca öfkelenebilen bir yapıda olabilirler.

Ø      Evde ya da okulda fiziksel ve cinsel açıdan istismar edilerek benliğinin zedelenmesi,

Ø      İstekleri ve fiziksel ihtiyaçları karşılanmadığında engellenmenin yarattığı gerginlikten kurtulma isteği,

Ø      Kardeşi ya da diğer çocuklarla karşılaştırılması, çok sık eleştirilmesi ve çocuktan yapamayacağı şeylerin beklenmesi,

Anne-Babaya Öneriler:

Ø      Öfke duygusuyla yapıcı bir şekilde başa çıkılmadığında dışa yönelik saldırganlık ve şiddete ya da kendisine zarar verme şekline dönüşebilir. Öfke kontrolünde amaç öfkenin dışa vurulmasını engellemek değil öfkenin nasıl uygun bir dille ifade edilebileceğini bilmektir.

Ø      Bebekken temel ihtiyaçlarının zamanında, düzenli olarak ve yeterli düzeyde karşılanması, rahat hareket edebileceği, enerjisini aktarabileceği ortamlar hazırlanması çok önemlidir.

Ø      Anne-baba ve diğer yetişkinler çocuğa uygulanan eğitim ve gösterilen davranışlar konusunda ortak kararlar alarak, tutarlı olmalıdırlar.

Ø      Öfke ne kadar şiddetliyse o kadar önemsenmeli, ancak çocuk öfkelenmesin diye de onun her istediğini yapması hoş görülmemelidir.

Ø      Çocuğa yapabileceği işlerde sorumluluklar vermekten çekinmemelidir. Ancak verilen sorumlulukları yerine getirmesi eziyet verici bir hal alıyor ise, bu işi yapması için ısrar etmemelidir.

Ø      Anne babanın yerine getirmesi gereken önemli sorumluluklardan biri, çocuklarına duygularına nasıl yön verebileceklerini öğretmektir. Çocuğa kızgınlığını sağlıklı bir yolla ifade etme öğretilmezse, içinde birikenler bir gün patlamayla ortaya çıkabilir.

Ø      Anne baba incindiğinde bu duygusunu paylaşarak çocuğa davranışlarının kendisi dışındaki bireyleri nasıl etkilediğini gösterebilir.