8. 3 YAŞ SOSYAL- DUYUŞSAL- PSİKOMOTOR- FİZYOLOJİK GELİŞİM

 FİZİKSEL GELİŞİM

     Fiziksel gelişim; beden ve fiziksel görünüşteki değişme kadar psiko-motor becerilerdeki gelişimi de kapsamaktadır.

Bedensel gelişim boy, ağırlık ve hacimde artışın yanı sıra, vücudun sistemlerinin kendinden beklenen fonksiyonları yerine getirecek duruma gelmelerini de kapsar.

2-6 yaş döneminde bedensel gelişim hızı, 0-2 yaşa göre azalmıştır.Yaşamın ilk ve üçüncü yılları arasındaki büyüme üçüncü ve beşinci yılları arasındaki büyümenin yaklaşık 2 katıdır.Üç yaşlarında kızlar ortalama 94 cm uzunluğunda 13 kg ağırlığındadır.Çocuk dört yaşında doğum boyunun iki katına ulaşır.Kız ve erkek çocukları arasında boy ve ağırlık yönünden farklılıklar görülmektedir.

Kuşkusuz, bunların yalnızca ortalama olduğu, çocuklar arasında genellikle büyük farklılıklar bulunduğu anımsanmalıdır.

PSİKO-MOTOR GELİŞİM

Psiko-motor gelişim, çocuğun  vücudunu kontrol altına almada gösterdiği becerinin artmasıdır.Diğer bir deyişle, psiko-motor gelişim, zihin-kas koordinasyonuna dayalı davranışların gelişimidir.

Beden Duruşu ve Motor Becerileri

Merdivenlerden yukarı ayak değiştirerek çıkar ve aşağı inerken –dengeyi sağlayabilmek için- her basamakta ayağını bitiştirir.

Çocuk parkı gibi alanlarda aletlere çevik bire şekilde tırmanabilir. 

Kısa bir süre için tek ayağının üzerinde durabilir.  

Koşarken ve büyük oyuncakları itip çekerken önüne çıkan engelleri aşabilir, köşeleri dönebilir.

Büyük oyuncakları ileri,geri ve yanlara doğru eksiksiz bir güvenle yönlendirebilir.

İnce Motor Becerileri

Her iki elini ustaca işbirliği içinde kullanabilir.

Kalemi daha sık kullandığı eliyle, ilk iki parmağı ile başparmağı arasında ucuna yakın tutar.

7 parçalı yap – boz yapabilir.

Hamur ve çamuru manipule edebilir.

Parmak boyası yapar.      

Boncuk dizebilir.                      

Makas kullanır.

Zıplayan topu tutabilir.

Sınırlar içinde boyama yapabilir.

Öz-Bakım Becerileri

Palto ve elbiseyi çıkarabilir.
Eşofman gibi şeyleri giyebilir.
Pantolonunu çıkarabilir.
Gündüzleri kuru kalabilir.
Söylenince oyuncaklarını toplayabilir.
Yardımla el yıkar.
Büyük düğme ve çıtçıtları açabilir.
Elbiselerini askıya asabilir.
Tehlikelerden kendini koruyabilir,bir yerine bir şey olsa haber verir.

Taklit Becerileri

Sözel taklit yapabilirler.

Bir sesi (3 – 4) sayıyı tekrarlar.

6 kelimeli bir cümleyi tekrarlar.

Hamur ile şekil yapmayı taklit edebilirler.

ÇOCUĞA NASIL YARDIMCI OLUNABİLİR ?

Çocuğa büyük kağıtlar, kurşun kalem, pastel boya ve kuru boya vererek resim yapmaya özendirin…

Küpten köprüler yapın ve çocuğa model olun. Ondan da köprü yapmasını isteyin. Gerekirse yardımcı olun ve çocuğu köprü yapmada  cesaretlendirin…

Daha önceden hazırladığınız nesnelerle “büyük mü, küçük mü”, “ uzun mu, kısa mı”  gibi miktarla ilgili oyunlar oynayın…

Çocuğun yaşına uygun, resimli bir kitabı çocuğunuza gösterin.

İlk önce siz, ilk sayfalardaki resimlerin hikayesini anlatın. İlerleyen sayfalarda, çocuğun resimleri anlatması için onu cesaretlendirin. Çocuğa anlattıkları hakkında sorular sorarak neden-sonuç ilişkisi  kurmasına, olayları doğru sıralamasına yardımcı olun…

Çocuğun önüne değişik renklerde nesneler koyun ve renkleri birer birer sorun. Eğer çocuk, nesnelerin

renklerini doğru söylemeye başlamışsa onu ödüllendirin…

Sözel olarak çocuktan oyuncağı kutunun üstüne, yanına, sağına soluna ve arkasına koymasını isteyin. Çocuk doğru yaptığı zaman, onu ödüllendirin…

Çocuğunuza onun bağımsız bir birey olduğunu hatırlatın. Ona kendi ile ilgili insiyatifler verin. Örneğin kendi elbisesini seçme şansı tanıyın…

Düzen alışkanlığını kazandırabilmek için onu düzenli olmaya özendirin. Oyuncaklarını dağıttığı zamanlarda,   “ oyuncakların dağılmış, istersen birlikte toplayalım” diyerek onu düzenli olmaya cesaretlendirin…

İstenmeyen davranışı unutturmak için çocuğu ilgilenebileceği nesnelere yönlendirin. Bunun için, su, kum oyunu, makasla resim kestirmek gibi faaliyetler, enerjinin yapıcı ve yararlı bir hale dönüşümünü sağlar.

SOSYO-DUYGUSAL GELİŞİM

Sosyo-duygusal gelişim, çocuğun duygularının farkında olması, kendini tanıması, yeterliliklerini ve yetersizliklerini bilmesi, hangi durumda nasıl davranacağını bilerek duyguları üzerinde denetiminin artması, böylelikle iç dünyasında yaşadıkları ile çevrenin beklentileri arasında denge kurabilmesi, yaşadığı topluma uyum sağlaması olarak ifade edilir. Çocuk, duygusal gelişim sürecinde olumlu ve olumsuz duyguları doğal bir şekilde yaşar. Olumlu duygulara uygun tepkiler vermek önemliyken, çocuğun olumsuz duygular yaşanma sıklığı ve yoğunluğu çok önemlidir.

İleriye yönelik olumsuz duyguların oluşmasını engellemek için çocukta “temel güven duygusunu” oluşturmak çok önemlidir. Çocuktaki bu duygu, beslenme ve bakım sürecinde ona en yakın kişi ile kurduğu ilişki sonucu oluşur. Gelişimi olumlu yönde etkileyen bu duygu, çocuğun istenen davranışlara yönelmesinde etkili olur. Araştırmalar, temel güven duygusu geliştirmemiş çocukların ileride aşırı korkular, kıskançlık, sabırsızlık, saldırganlık gibi anti-sosyal davranışlar gösterme olasılıklarının fazla olduğunu ortaya koymaktadır.

Temel güven duygusunun kazanıldığı ilk 2 yıl oldukça önemlidir. Çocuklar 3 yaşına geldiklerinde ise, duygusal tepkilerinin gelişmesiyle tüm duygu türlerini yaşarlar. Korku ve kaygı, kıskançlık, öfke ve sevinç sıklıkla gözlenir. 

+3 YAŞ ÇOCUĞUNUN SOSYO-DUYGUSAL GELİŞİM ÖZELLİKLERİ

Ø      Uyumadan önce anne-babayı yanında ister.

Ø     Ben merkezcidir.

Ø      Kendi yaşıtına ilgi göstermeye başlar.

Ø      Diğer çocukları birey olarak kabul etmekte zorlanır.

Ø      Taklit eder.

Ø      Hayal gücü fazladır.

Ø      Kendi kendine konuşma azalır.

Ø      Paylaşma anlayışı gelişmiştir.

Ø      Küçük kardeşine sevgi gösterir.

Ø      Cinsiyetine uygun davranışlar gösterir.

Ø      Çevresi ile etkileşime girmiştir.

Ø      Karşılarındaki kişinin üzgün veya kızgın olduğunu anlayabilirler.

Ø      Korku ve fobiler geliştirebilirler.

Ø      Evcilik oynar.

Ø      Ev işlerine yardım eder.

Ø      Bazı arkadaşlarına daha fazla ilgi gösterir.

Ø      Bağırma, yerde yuvarlanma, tepinme, tekmeleme, bir şeyleri fırlatma gibi davranışlara rastlanabilir.

ÇOCUĞUNUZU DESTEKLEMEK İÇİN NELER YAPABİLİRSİNİZ?

•   Çocuğunuza değer verin. Bu onun benlik saygısını geliştirecektir.

•   Çocukla iletişim çok önemlidir.

•   Sağlıklı iletişim kurabilmek için, ona karşı “sen” dilini değil “ben” dilini kullanın. Örneğin; “Sen kötü bir çocuksun” yerine, “Böyle davranmam beni çok rahatsız ediyor” gibi.

•   Çocuğunuza iyi birer model olun. Çocuğunuzun duygusal yönden onaylamadığınız davranışlarına her zaman tepki vermeyin ve görmezlikten gelin.

•   Onu sorumluluk almaya özendirin. Bunun için olumlu pekiştireçler kullanın.  

•   İnatlaştığı durumlarda, istediğinizi anlattıktan sonra bir süre bekleyerek sakinleşin ve durumu anlaması için zaman tanıyın.

•   Sizinle inatlaştığında dikkatini olumlu bir yöne yöneltebilirsiniz. İstediği oyuncağı almadığını için bağırıyorsa geçen bir kediyi ya da ilgisini çekebilecek herhangi bir şeyi göstererek dikkatini dağıtın.

•    Çocuğunuza sonsuz alternatifler yerine sınırlı seçenekler sunun. Sabah uyandığında “Hangi kazağını giymek istersin” diye sormak yerine “Kırmızı kazağını mı, yoksa yeşil kazağını mı giymek istersin?” diye sorun.

•   Sosyal deneyimler kazanması için ortamlar hazırlayın. (arkadaş gruplarına, etkinliklere katılma vs.)

•    Duygularını ifade edebilmesi için ona fırsat verin. (sözle, dramatizasyon, öykü anlatma vs. yollarla)

•    Çeşitli durumlarla duygularını konuşun.

•    Sosyalleşme süreci için evde demokratik bir ortam yaratın.