FİZİKSEL GELİŞİM

     4 yaş çocuğu artık kendi dünyası dışındaki dünyanın kurallarını olduğunu ve başkalarının hak ve istekleri olduğunu görür ve “BEKLEMEYİ” öğrenir.  Buradaki temel ilke, çocuğun isteklerinin bazılarına er-geç kavuşacağına inanmasıdır.

     4 yaş çocuğu değişken bir görünüm sergiler. Genellikle yarım bırakılan bir şeye karşı duyarsızdır. Sorgu çağı 4 yaşında en yüksek düzeye çıkar.

     4 yaş çocuğu hareketlidir. Tırmanma, şıçrama, atlama, hızla bisiklet pedallama ve takla atma gibi enerji harcamayı gerektiren bedensel etkinlikleri sever. Koşma, ani durma gibi ani dönüşleri büyük bir ustalıkla yapabilir. Parmak uçlarında oldukça dengelidir. Merdivenleri tek başına yardımsız ve ayak değiştirerek tırmanır. Eğer yardım edilirse uzun bir merdivenden ayak değiştirerek inebilir.

     4- 5 yaş arası çocuğa , ayaklarını bitiştirerek zıplama, bir ayağından ötekine sıçrayarak geçme, ip atlama, duruş değiştirme (ayakta durma, oturma, çömelme vb.), düz yürüme ve top atıp tutma öğretilebilir.

PSİKOMOTOR GELİŞİM

     Psikomotor gelişim bireyin doğum öncesi döneminden başlayarak yaşamının sonuna kadar devam eden ve hareketleriyle ilgili davranışlarındaki değişimleri kapsayan bir süreçtir. Çocuk doğduğunda tepkiye hazır olma, hareket, dinamik dikkat ve esneklik gibi psikomotor yeteneklere sahiptir.

Psikomotor Gelişim Özellikleri

·           Çatal, bıçak v kaşığı yetişkinler gibi, becerikli bir şekilde kullanır. Yardımsız yemek yiyebilir.

·           Ayak değiştirerek merdivenleri çıkar ve iner.

·           Üç tekerlekli bisiklette ustalaşmıştır.

·           Topu vurma, zıplatma gibi beceri isteyen top oyunlarında ustalaşmıştır.

·           Kalemi yetişkin gibi tutar.

·           Boncukları ipliğe dizebilir.

·           Çizgi ile şekil kopya eder.

·           Çöp adamlar çizerler.

·           Tuvaletini kendisi halleder.

·           Yardımla diş fırçalar, saçını tarayabilir.

·           Kendi kendine giyinip, soyunabilir.

·           Dizlerini kırmadan öne eğilerek, yerdeki nesneleri dizip düzenler ve eline alabilir.

·           İstenildiğinde ya da kendiliğinden, tanınabilir biçimde evler çizer.

·           Ufak bir makasla sekil kesebilir ve başka bir kağıtta bulunan ayni şeklin üzerine yapıştırabilir.

·           Örneğe bakarak çapraz işareti ( ayrıca V, H, T, O ) çizebilir.

SOSYO-DUYGUSAL GELİŞİM

     Sosyo-duygusal gelişim, çocuğun duygularının farkında olması, kendini tanıması, yeterliliklerini ve yetersizliklerini bilmesi, hangi durumda nasıl davranacağını bilerek duyguları üzerinde denetiminin artması, böylelikle iç dünyasında yaşadıkları ile çevrenin beklentileri arasında denge kurabilmesi, yaşadığı topluma uyum sağlaması olarak ifade edilir. Çocuk, duygusal gelişim sürecinde olumlu ve olumsuz duyguları doğal bir şekilde yaşar. Olumlu duygulara uygun tepkiler vermek önemliyken, çocuğun olumsuz duygular yaşanma sıklığı ve yoğunluğu çok önemlidir.

     İleriye yönelik olumsuz duyguların oluşmasını engellemek için çocukta “temel güven duygusunu” oluşturmak çok önemlidir. Çocuktaki bu duygu, beslenme ve bakım sürecinde ona en yakın kişi ile kurduğu ilişki sonucu oluşur. Gelişimi olumlu yönde etkileyen bu duygu, çocuğun istenen davranışlara yönelmesinde etkili olur. Araştırmalar, temel güven duygusu geliştirmemiş çocukların ileride aşırı korkular, kıskançlık, sabırsızlık, saldırganlık gibi anti-sosyal davranışlar gösterme olasılıklarının fazla olduğunu ortaya koymaktadır.

     4–6 yaşlarında duygusal tepkiler daha bilinçli bir hal alır. Bu dönemde, bir becerinin kazanılması karşısında çevresindekilerin olumlu tepkileri güven duygusunu geliştirir. Becerilerinin kazanılamaması ise hayal kırıklığına neden olabilir.

Sosyo-Duygusal Gelişim Özellikleri

·        Toplumsal davranışları örnek alır.

·        Diğer çocuklarla birlikte oynamaktan zevk alır.

·        Arkadaşlarının isteklerinin yerine getirilmesini ister.

·        Sorumluluklarını yerine getirmeye başlar.

·               Sırasını bekler.

·               Grup oyunu oynayabilir.

·               Duygularını ifade edebilir.

·               Başkalarının duygusal tepkilerini anlayabilir.

·               Küçük kardeşine sevgi gösterir.

·               Cinsiyetine uygun davranışlar gösterir.

·               Çevresi ile etkileşime girmiştir.

·               Korku ve fobiler geliştirebilirler.

·               Bağırma, tepinme, tekmeleme, bir şeyleri fırlatma gibi davranışlara rastlanabilir.

·               Ev işlerine yardım eder.

·               Bazı arkadaşlarına daha fazla ilgi gösterir.

·               Oyun arkadaşı her iki cinsten olabilir.

ÇOCUĞUNUZU DESTEKLEMEK İÇİN NELER YAPABİLİRSİNİZ?

·               Çocuğunuza değer verin. Bu onun benlik saygısını geliştirecektir.

·               Çocukla iletişim çok önemlidir. Sağlıklı iletişim kurabilmek için, ona karşı “sen” dilini değil “ben” dilini kullanın.Örneğin; “Sen kötü bir çocuksun” yerine, “Böyle davranmam beni çok rahatsız ediyor” gibi.

·               Çocuğunuza iyi birer model olun. Çocuğunuzun duygusal yönden onaylamadığınız davranışlarına her zaman tepki vermeyin ve görmezlikten gelin.

·               Onu sorumluluk almaya özendirin. Bunun için olumlu pekiştireçler kullanın.

·               İnatlaştığı durumlarda, istediğinizi anlattıktan sonra bir süre bekleyerek sakinleşin ve durumu anlaması için zaman tanıyın.

·               Sizinle inatlaştığında dikkatini olumlu bir yöne yöneltebilirsiniz. İstediği oyuncağı almadığını için bağırıyorsa geçen bir kediyi ya da ilgisini çekebilecek herhangi bir şeyi

·         göstererek dikkatini dağıtın.

·         Çocuğunuza sonsuz alternatifler yerine sınırlı seçenekler sunun. Sabah uyandığında “Hangi kazağını giymek istersin” diye sormak yerine “Kırmızı kazağını mı, yoksa yeşil kazağını mı giymek istersin?” diye sorun.

·         Duygularını ifade edebilmesi için ona fırsat verin. (sözle, dramatizasyon, öykü anlatma vs. yollarla)

·         Sosyal deneyimler kazanması için ortamlar hazırlayın. (arkadaş gruplarına, etkinliklere katılma vs.)

·         Çeşitli durumlarla duygularını konuşun.

·         Sosyalleşme süreci için evde demokratik bir ortam yaratın.

ÖRNEK OYUNLAR

Gelişim Alanı: Psikomotor Gelişim

Oyunun Adı: Şef Der ki

Düzey: 4-5 yaş

Uygulama: Çocuk(lar) dirseklerini masaya dayar, ellerini yukarı kaldırıp bekler . Şef (veli) oyuna başlar:

-         Şef der ki parmaklar aşağı. (parmaklar masaya bakar.)

-         Şef der ki parmaklar yukarı.(parmaklar yukarı kaldırılır.)

-         Şef der ki parmaklar sallansın. ( Parmaklar yukarıdaysa yukarıda, aşağıdaysa aşağıda sallanır.)

-         Şef der ki, dedikten sonra oyunu yöneten sesini çıkarmaz, hiçbir hareket yapmazsa, çocuklarda eski durumda kalmalıdır. (Şef, çocukları yanıltmak için, söylediğinden başka bir hareket yapar. Bu sırada çocuklar, şefin dediğini yapmalı, fakat yaptığını yapmamalıdır.)

Gelişim Alanı: Sosyal Gelişim– Duygusal Gelişim

Oyunun adı: Muzlar

Hedef: Başkaları ile olumlu ilişkiler kurabilme ve duygularını uygun yollarla gösterebilme

Düzey: 3-6 Yaş

Uygulama: Bir oyuncu ebe seçilir. Mümkün olduğunca ‘ne’ soruları sorulur. Ebenin tüm sorulara yanıtı ‘muz’dur. Oyunun amacı güldürmektir. İlk gülen kişi ebe olur. Sorular mümkün olduğunca komik durumlar yaratacak biçimde sorulur. Bu oyunda evet-hayır soruları sorulmaz. Yalnız ‘ne?’ sorulabilir.

Muz yerine makarna, soğan, veya ıspanak gibi değişik sözcükler de seçilebilir.

Örnek: Dünyada en çok neyi seversin - Muz

Her sabah yüzünü ne ile yıkarsın? –Muz

Ayşe’nin partisinde ne giyeceksin? –Muz

Yeni bebeğine ne ad vereceksin? –Muz